47 tydzień roku (do końca pozostało 5 tygodni)
Alina Otter
Krótki, jesienny tydzień obfituje w wydarzenia ważne dla polskiej historii, kultury i dziedzictwa duchowego. Przypominamy zarówno o dziełach, które zmieniały świat, jak i o twórcach, którzy na trwałe zapisali się w pamięci pokoleń.
24 listopada
1644 – W Warszawie przed Zamkiem Królewskim stanęła kolumna króla Zygmunta III Wazy — pierwszy świecki pomnik w stolicy; wielokrotnie przebudowywana i odbudowana po II wojnie światowej.
1838 – W Paryżu powstała Biblioteka Polska.
1859 – W Wielkiej Brytanii wydano dzieło Karola Darwina „O powstawaniu gatunków”.
1908 – Urodził się Aleksander Ford, reżyser, autor filmowego przeboju „Krzyżacy”.
1947 – W Krakowie przed Najwyższym Trybunałem Narodowym rozpoczął się pierwszy proces oświęcimski.
1954 – W Sarajewie urodził się Emir Kusturica, reżyser nagradzany w Cannes.
1974 – W Etiopii odkryto słynny szkielet australopiteka „Lucy”.
1989 – W Moskwie premier Tadeusz Mazowiecki spotkał się z Michaiłem Gorbaczowem.
25 listopada
1185 – Umberto Crivelli został wybrany papieżem Urbanem III.
1764 – W kolegiacie św. Jana w Warszawie koronowano Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski.
1795 – Abdykacja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, czyli jego formalne zrzeczenie się tronu po trzecim rozbiorze Polski, co oznaczało ostateczne zakończenie istnienia Rzeczypospolitej jako niepodległego państwa.
1862 – Władze carskie reaktywowały w Warszawie uniwersytet jako Szkołę Główną.
1915 – Albert Einstein ogłosił ogólną teorię względności.
1937 – Podniesiono polską banderę na niszczycielu „Błyskawica”.
1945 – Ukazał się pierwszy numer katolickiego tygodnika „Dziś i jutro”, który zapoczątkował nowe środowisko intelektualne i publicystyczne odgrywające znaczącą rolę w powojennej debacie o odbudowie kraju.
1945 – Założono Cmentarz Powstańców Warszawskich.
1967 – Premiera „Dziadów” Kazimierza Dejmka w Teatrze Narodowym.
1976 – Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek serialu „07 zgłoś się”.
1990 – Pierwsza tura wyborów prezydenckich w Polsce.
1992 – Czechy i Słowacja uzyskały zgodę na utworzenie dwóch państw.
26 listopada
1335 – Zjazd w Wyszehradzie i ogłoszenie wyroku w sporze polsko-krzyżackim.
1855 – W Stambule zmarł Adam Mickiewicz, najwybitniejszy poeta polskiego romantyzmu, autor „Pana Tadeusza”, „Dziadów” i licznych wierszy patriotycznych..
1922 – Otwarto wnętrze grobowca faraona Tutanchamona, odkrytego wcześniej przez archeologa Howarda Cartera w Dolinie Królów. Znalezisko okazało się jednym z najważniejszych odkryć w dziejach archeologii, zachwycając bogactwem wyposażenia i wyjątkowym stanem zachowania królewskiej komory..
1939 – W Tennessee urodziła się Tina Turner.
1955 – W Krakowie odsłonięto zrekonstruowany pomnik Adama Mickiewicza.
1972 – Premiera serialu „Chłopi” w reżyserii Jana Rybkowskiego.
1991 – Polska została członkiem Rady Europy.
1991 – Ukazał się album „Dangerous” Michaela Jacksona.
2010 – Duma Państwowa uznała mord katyński za zbrodnię reżimu stalinowskiego.
27 listopada
1605 – Ślub per procura Dymitra Samozwańca I i Maryny Mniszchówny, zawarty w Krakowie w imieniu władcy Rosji. Uroczystość miała znaczenie polityczne: związek ten wzmacniał pozycję Dymitra w Rzeczypospolitej i był elementem skomplikowanych relacji polsko-moskiewskich początku XVII wieku..
1701 – Urodził się Anders Celsius, twórca skali temperatur.
1815 – Car Aleksander I nadał konstytucję Królestwu Polskiemu.
1942 – Urodził się Jimi Hendrix.
1944 – W Lublinie rozpoczął się pierwszy proces niemieckich zbrodniarzy wojennych.
1981 – W Warszawie otwarto Most Generała Stefana Grota-Roweckiego, ważną przeprawę przez Wisłę łączącą Żoliborz, Targówek i Białołękę, nazwaną na cześć dowódcy Armii Krajowej..
28 listopada
1627 – Pod Oliwą polska flota pokonała Szwedów.
1844 – Otwarto pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.
1918 – Józef Piłsudski powołał Polską Marynarkę Wojenną.
1924 – Arcybiskup Bolesław Twardowski poświęcił kaplicę na Cmentarzu Obrońców Lwowa.
1967 – Wyprodukowano pierwszego Fiata 125p w FSO.
1982 – W Krakowie odsłonięto pomnik Stanisława Wyspiańskiego.
2011 – Wmurowano akt erekcyjny pod budowę polskiego cmentarza wojskowego w Bykowni.
29 listopada
1223 – Bulla Honoriusza III zatwierdziła regułę franciszkanów.
1830 – Wybuchło Powstanie Listopadowe.
1899 – Założono klub FC Barcelona.
1918 – Otwarto warszawską kawiarnię „Pod Picadorem”.
1946 – Powstało Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii.
1947 – ONZ przyjęła rezolucję o podziale Palestyny.
1966 – Władze PRL odmówiły zgody na przyjazd papieża Pawła VI.
1929 – Inauguracja Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie.
1990 – Zniesiono zakaz sprzedaży alkoholu przed godziną 13:00.
30 listopada
1406 – Papieżem został Grzegorz XII.
1427 – W Krakowie urodził się przyszły król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk, jeden z najwybitniejszych władców z dynastii Jagiellonów.
1700 – Bitwa pod Narwą: Armia szwedzka dowodzona przez króla Karola XII pokonała czterokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie..
1962 – Przesunięto o 21 metrów kościół Narodzenia NMP przy Trasie W-Z w Warszawie.
1994 – W Krakowie powstało Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.
2004 – IPN wszczął śledztwo w sprawie Zbrodni Katyńskiej.
2016 – Katarzyna Mazurek została pierwszą kobietą-dowódcą okrętu Marynarki Wojennej.
Tydzień obfituje zarówno w wydarzenia budujące polską państwowość, jak i te, które kształtowały europejską kulturę i naukę. Wspomniane rocznice przypominają o ciągłości tradycji i sile ludzi tworzących historię. Dla Polonii to cenny punkt odniesienia — świadectwo wspólnego dziedzictwa, które trwa niezależnie od miejsca zamieszkania.
♦
