Tydzień w historii: 15

51 tydzień roku (do końca pozostał 1 tydzień)

Alina Otter

Połowa grudnia przynosi wydarzenia, które w różny sposób kształtowały historię Polski, Europy i świata — od decyzji politycznych i przełomów instytucjonalnych po ważne fakty z życia kultury i nauki. To także czas istotnych rocznic związanych z Kościołem, sztuką i przemianami społecznymi, których echo pozostaje widoczne do dziś.

15 grudnia

1433 – W Łęczycy zawarto polsko-krzyżacki rozejm, kończący czteroletnią wojnę Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim.
1575 – Elekcja Stefana Batorego i Anny Jagiellonki na króla i królową Polski, która ustabilizowała sytuację polityczną po okresie bezkrólewia.
1867 – W kościele św. Kazimierza w Sorokpolu (obecnie Powiewiórka) ochrzczony został Józef Klemens Piłsudski, późniejszy ojciec Józefa Piłsudskiego.
1891 – W Springfield w USA odbył się pierwszy mecz koszykówki; zasady gry opracował James Naismith, nauczyciel wychowania fizycznego.
1900 – W Warszawie otwarto gmach Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, ważne centrum życia artystycznego.
1936 – Polskie Koleje Państwowe uruchomiły elektryczną linię kolejową na trasie Otwock–Pruszków.
1939 – Władze litewskie formalnie zlikwidowały Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie.
1948 – W Warszawie rozpoczął się Kongres Zjednoczeniowy PPR i PPS, w wyniku którego powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.
1951 – W Warszawie odbył się pierwszy w powojennej Polsce publiczny pokaz działania telewizji.
1956 – Polskie Radio wyemitowało pierwszy odcinek słuchowiska „Matysiakowie”.
1991 – W Katowicach odsłonięto krzyż-pomnik upamiętniający górników kopalni „Wujek”, którzy zginęli podczas pacyfikacji strajku w czasie stanu wojennego.

16 grudnia

1637 – Pod Kumejkami wojska polskie dowodzone przez hetmana Mikołaja Potockiego zwyciężyły armię kozacką Pawła Pawluka.
1899 – Założono klub sportowy AC Milan, jeden z najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich świata.
1948 – Ukazał się pierwszy numer „Trybuny Ludu”, centralnego organu prasowego KC PZPR.
1966 – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka, definiujące podstawowe prawa i wolności jednostki.
1972 – Oddano do użytku halę widowiskowo-sportową „Olivia” w Gdańsku.
1980 – W Gdańsku odsłonięto Pomnik Poległych Stoczniowców, upamiętniający ofiary wydarzeń Grudnia 1970.
1997 – W Brukseli podpisano Protokoły Akcesyjne NATO dla Polski, Czech i Węgier.

17 grudnia

1770 – W Bonn ochrzczono Ludwiga van Beethovena, jednego z najwybitniejszych kompozytorów w historii muzyki.
1940 – Adolf Hitler podpisał plan wojny przeciwko Związkowi Sowieckiemu, znany jako „Barbarossa”.
1942 – Dwanaście państw alianckich ogłosiło deklarację potępiającą masową zagładę Żydów.
1955 – Powołano Totalizator Sportowy, którego dochody przeznaczano na rozwój sportu i infrastruktury.
1975 – W Kijowie urodziła się Milla Jovovich, amerykańska aktorka filmowa.
2011 – Ukazał się ostatni numer dziennika „Życie Warszawy”.

18 grudnia

1423 – Zbigniew Oleśnicki otrzymał święcenia kapłańskie, a następnego dnia został mianowany biskupem krakowskim.
1439 – Zbigniew Oleśnicki odrzucił nominację na pierwszego polskiego kardynała, przyjmując ją dopiero w 1449 roku.
1529 – Sejm koronny w Piotrkowie wybrał królewicza Zygmunta Augusta na przyszłego króla Polski w elekcji „vivente rege”.
1601 – Wojska polskie pod dowództwem Jana Zamoyskiego zdobyły Wolmar (dzisiejsza Valmiera na Łotwie).
1765 – Tadeusz Kościuszko wstąpił do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej w Warszawie.
1865 – Weszła w życie XIII poprawka do Konstytucji USA, znosząca niewolnictwo.
1892 – W Petersburgu odbyła się światowa premiera baletu „Dziadek do orzechów” Piotra Czajkowskiego.
1921 – Reprezentacja Polski w piłce nożnej rozegrała pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy z Węgrami.
1946 – W USA urodził się Steven Spielberg, reżyser i producent filmowy.
1959 – ZSRS, Polska i NRD podpisały umowę o budowie rurociągu naftowego „Przyjaźń”.
1978 – Na Wawelu ogłoszono powstanie Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
1979 – Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet.

19 grudnia

1283 – W Kaliszu odbyła się konsekracja Jakuba Świnki na arcybiskupa gnieźnieńskiego.
1423 – Zbigniew Oleśnicki został mianowany biskupem krakowskim.
1934 – W stoczni w Trieście zwodowano transatlantyk MS „Piłsudski”.
1982 – Rada Państwa podjęła uchwałę o zawieszeniu stanu wojennego z dniem 31 grudnia 1982 roku.
1984 – W Pekinie podpisano chińsko-brytyjski układ dotyczący przyszłego przekazania Hongkongu Chinom.

20 grudnia

1334 – Jacques Fournier został wybrany papieżem i przyjął imię Benedykta XII.
1938 – Uruchomiono kolej linowo-terenową na Gubałówkę.
1968 – Album Czesława Niemena „Dziwny jest ten świat” jako pierwszy w Polsce uzyskał status Złotej Płyty.
1971 – Powstała organizacja Lekarze bez Granic.

21 grudnia

1807 – Książę Fryderyk August wydał dekret grudniowy, znoszący poddaństwo chłopów w Księstwie Warszawskim.
1927 – Utworzono Państwowe Zakłady Lotnicze (PZL) z siedzibą w Warszawie.
1940 – W Baltimore urodził się Frank Zappa, amerykański muzyk i kompozytor.
1958 – Utworzono Ośrodek Badania Opinii Publicznej jako samodzielną jednostkę badawczą.
1992 – Polska, Czechosłowacja i Węgry podpisały umowę o utworzeniu CEFTA.
2002 – Rozpoczęła działalność Polska Biblioteka Internetowa.
2007 – Polska przystąpiła do strefy Schengen, znoszącej kontrolę na wewnętrznych granicach państw członkowskich.

Grudniowe dni przypominają, jak wielowątkowa i złożona jest historia — od średniowiecznych decyzji kościelnych po współczesne procesy integracji europejskiej. Wydarzenia te pokazują trwałe związki Polski z historią Europy oraz znaczenie kultury, nauki i instytucji publicznych w budowaniu wspólnoty. Dla Polonii, także tej żyjącej w Estonii, są one ważnym punktem odniesienia w pielęgnowaniu pamięci historycznej i tożsamości narodowej.

♦