Tydzień w historii: 8

49 tydzień roku (do końca pozostało 3 tygodni)

Alina Otter

Przedstawiamy kolejny zestaw wydarzeń z kart dziejów Polski, Europy i świata kultury — od przełomowych decyzji politycznych, przez osiągnięcia nauki, aż po ważne rocznice Kościoła katolickiego. Ten tydzień obfituje w postaci, które ukształtowały polską historię, oraz w momenty, które do dziś wpływają na naszą tożsamość.

Niech ta podróż przez czas będzie źródłem inspiracji dla Polonii w Estonii, przypominając o pięknie polskich tradycyj i ich obecności daleko od ojczyzny.

8 grudnia

1506 – Sejm elekcyjny w Piotrkowie powołał na tron polski Zygmunta Jagiellończyka, który jako Zygmunt I Stary panował do 1548 roku, wzmacniając monarchię i rozwijając renesansową kulturę polską.
1854 – Papież Pius IX ogłosił dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny.
1918 – Zainaugurowano pierwszy rok akademicki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, jednej z najważniejszych uczelni w Polsce.
1933 – W Gdyni otwarto Dworzec Morski – symboliczny obiekt związany z dynamicznym rozwojem polskiego portu i handlu morskiego.
1937 – W Krynicy-Zdroju uruchomiono pierwszą w Polsce kolej linowo-terenową na Górę Parkową.
1945 – W Zielonej Górze urodziła się Maryla Rodowicz – jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek, wykonawczyni takich przebojów jak „Małgośka”, „Niech żyje bal” czy „Do łezki łezka”.
1955 – Komitet Rady Ministrów Rady Europy wybrał „gwiaździsty” projekt Arsene Heitza jako nową flagę Rady Europy, będącą dziś również flagą Unii Europejskiej.
1965 – Zakończył obrady Sobór Watykański II, który od 1962 roku przeprowadzał odnowę liturgiczną i duszpasterską Kościoła katolickiego.
1981 – Papież Jan Paweł II ustanowił w Krakowie Papieską Akademię Teologiczną, kontynuatorkę wieloletniej tradycji nauczania teologicznego.
1991 – W Białowieży prezydenci Rosji, Ukrainy i Białorusi podpisali układ białowieski, powołując Wspólnotę Niepodległych Państw i potwierdzając formalny koniec Związku Sowieckiego.
1991 – Rozpoczęło nadawanie Radio Maryja, które z czasem stało się jednym z najbardziej rozpoznawalnych katolickich mediów w Polsce.

9 grudnia

1410 – W Nieszawie zawarto rozejm polsko-krzyżacki kończący wojnę z zakonem; rozpoczęte rokowania doprowadziły później do zawarcia I pokoju toruńskiego.
1931 – W całej Polsce przeprowadzono drugi Powszechny Spis Ludności.
1956 – W Łodzi, podczas ogólnopolskiego zjazdu działaczy harcerskich, zapadła decyzja o reaktywowaniu Związku Harcerstwa Polskiego.
1997 – Rada Języka Polskiego przyjęła uchwałę o obowiązkowym łącznym zapisie imiesłowów przymiotnikowych z partykułą „nie”.

10 grudnia

1890 – Zakończono budowę New York World Building – pierwszego nowojorskiego drapacza chmur.
1901 – Po raz pierwszy wręczono Nagrody Nobla.
1903 – Maria Skłodowska-Curie i Pierre Curie odebrali Nobla w dziedzinie fizyki.
1905 – Henryk Sienkiewicz odebrał literacką Nagrodę Nobla.
1911 – Maria Skłodowska-Curie otrzymała swojego drugiego Nobla – tym razem w dziedzinie chemii.
1924 – Władysław Reymont uhonorowany został Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury.
1948 – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
1956 – Stalinogród powrócił do historycznej nazwy Katowice.
1980 – Czesław Miłosz odebrał literacką Nagrodę Nobla.
1983 – Danuta Wałęsa odebrała w Oslo Pokojową Nagrodę Nobla przyznaną Lechowi Wałęsie.
1996 – Wisława Szymborska odebrała literacką Nagrodę Nobla.
2019 – Olga Tokarczuk odebrała literacką Nagrodę Nobla za rok 2018.

11 grudnia

1618 – W Dywilinie zawarto rozejm kończący wojnę Rzeczypospolitej z Rosją.
1866 – W Warszawie ruszyła pierwsza linia tramwaju konnego, łącząca Dworzec Wiedeński z Dworcem Petersburskim i Terespolskim.
1921 – Utworzono Warszawską Spółdzielnię Mieszkaniową – pierwszą w Polsce spółdzielnię osiedlową budownictwa wielorodzinnego.
1927 – Uruchomiono pierwszą normalnotorową elektryczną kolej w Polsce – linię z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego.
1946 – Powstał UNICEF – Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci.
1976 – Telewizyjna premiera serialu „Daleko od szosy”.

12 grudnia

1385 – W Krakowie zawarto pokój między królem Polski Jadwigą Andegaweńską a Siemowitem IV, który zrzekł się praw do polskiej korony.
1501 – Aleksander Jagiellończyk został koronowany w katedrze wawelskiej na króla Polski.
1575 – Prymas Jakub Uchański ogłosił królem Polski cesarza Maksymiliana II Habsburga, co zostało oprotestowane przez szlachtę i doprowadziło do elekcji Anny Jagiellonki.
1577 – Zawarto porozumienie pokojowe kończące wojnę Rzeczypospolitej z Gdańskiem; miasto wypłaciło odszkodowanie i zachowało autonomię.
1834 – Powstała Straż Ogniowa m.st. Warszawy, odpowiedzialna za gaszenie pożarów, czyszczenie kominów i sprzątanie ulic.
1939 – Na terenach okupowanych przez ZSRS wycofano z obiegu złotego i zastąpiono go rublem.
1970 – Radio i telewizja podały komunikat o znaczących podwyżkach cen, co stało się bezpośrednią przyczyną protestów na Wybrzeżu.
1974 – Piętnaście osób świata kultury i nauki wystosowało list do władz PRL w sprawie praw Polaków w ZSRS.

13 grudnia

1575 – Anna Jagiellonka została wybrana na króla Polski w wolnej elekcji.
1927 – Usankcjonowano zmianę odcienia czerwieni na fladze państwowej – z karmazynu na cynober.
1936 – W Porąbce uroczyście otwarto zaporę wodną na Sole, największą hydrologiczną inwestycję II RP.
1981 – Gen. Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego.
2008 – Otwarto nowy gmach Opery Krakowskiej.
2014 – Film „Ida” Pawła Pawlikowskiego zdobył najważniejsze Europejskie Nagrody Filmowe.

14 grudnia

1503 – W Saint-Rémy w Prowansji urodził się Nostradamus – lekarz, doradca królowej Katarzyny Medycejskiej i autor słynnych proroctw.
1658 – Hetman Stefan Czarniecki poprowadził polską jazdę na duńską wyspę Als, co uwieczniono w „Mazurku Dąbrowskiego”.
1946 – Nowy Jork został wybrany na siedzibę Organizacji Narodów Zjednoczonych.
1950 – Podjęto decyzję o budowie metra w Warszawie.
1970 – Grudzień ’70: strajki i manifestacje robotników Stoczni Gdańskiej przeciw podwyżkom cen.
1976 – Oddano do użytku Hutę „Katowice”.
1986 – Wystartował samolot Voyager, który jako pierwszy okrążył świat bez uzupełniania paliwa.
2011 – Polska i Rosja podpisały umowę o małym ruchu granicznym z Obwodem Kaliningradzkim.

Wydarzenia tego tygodnia ukazują szerokie spektrum polskich doświadczeń: od dawnych koronacji i traktatów, przez rozwój kultury i nauki, aż po współczesne osiągnięcia literackie i filmowe. Każdy z tych momentów jest częścią większej opowieści o narodzie, który potrafił zachować ciągłość mimo zmiennych losów.

Polonia w Estonii, pielęgnując język i tradycję, współtworzy tę opowieść, łącząc przeszłość z teraźniejszością i przekazując jej wartości kolejnym pokoleniom. Niech pamięć o historii nadal umacnia wspólnotę i dodaje siły do codziennego budowania polskiej obecności nad Bałtykiem.

♦